Khi một sự kiện bất ngờ xảy ra
Nhiều sàn giao dịch tập trung đã nhanh chóng công bố Chứng minh Dự trữ (PoR). PoR là một cơ chế xác minh dựa trên công nghệ mã hóa nhằm chứng minh rằng tài sản mà sàn giao dịch nắm giữ trên chuỗi đủ để bảo vệ tổng số tài sản của người dùng theo tỷ lệ 1:1. Nó không chỉ đảm bảo tính minh bạch mà còn bảo vệ quyền riêng tư của người dùng, nhằm chứng minh rằng sàn giao dịch không chiếm đoạt tài sản của người dùng và có khả năng thực hiện thanh toán.
Điểm khác biệt giữa PoR và kiểm toán truyền thống
Điểm khác biệt chính giữa phương pháp xác minh PoR của các sàn giao dịch và các hình thức tài chính truyền thống là PoR tạo ra các chứng cứ có thể xác minh công khai dựa trên công nghệ mã hóa và hỗ trợ người dùng tự xác minh. Trong khi đó, các kiểm toán truyền thống phụ thuộc vào báo cáo từ bên thứ ba, điều này hạn chế tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin.
Về lý thuyết, PoR mang lại sự yên tâm cho người dùng, nhưng hiện tại chỉ một vài sàn giao dịch hàng đầu, trong đó có OKX, công bố PoR hàng tháng, trong khi nhiều sàn khác đang trong tình trạng “nhàn rỗi” hoặc “đình trệ”. Tuy nhiên, mặc dù có báo cáo PoR, điều đó không đảm bảo tài sản của chúng ta lưu trữ trong sàn giao dịch là hoàn toàn an toàn. Nói cách khác, việc công bố báo cáo PoR không đồng nghĩa với an toàn tuyệt đối. Chúng ta cũng cần hiểu rõ các chi tiết của từng sàn giao dịch sau khi có PoR, điều này sẽ phản ánh mức độ bảo mật của các sàn giao dịch khác nhau.
Chuyên gia và đánh giá PoR
Chuyên gia blockchain Nic Carter từng nhận xét rằng OKX đại diện cho mức độ chất lượng PoR cao nhất trong số các sàn giao dịch chính.
Tiếp theo, chúng ta sẽ sử dụng OKX làm ví dụ để thảo luận về PoR từ góc nhìn sâu hơn: không chỉ hỏi “Có không?”, mà còn tìm hiểu xem chuyện này được thực hiện như thế nào và mức độ an toàn của OKX ra sao.
Bắt đầu với ba bước
Khi nhiều người mở báo cáo PoR, điều đầu tiên họ thấy là bảng hoặc dữ liệu: tỷ lệ dự trữ BTC 104%, tỷ lệ dự trữ ETH 101%, tỷ lệ dự trữ USDT 103%… khi thấy các tỷ lệ này đều lớn hơn 100%, họ có cảm giác yên tâm: nền tảng này chắc chắn là đáng tin cậy. Nhưng đừng vội mừng; thực tế có nhiều yếu tố ẩn chứa trong báo cáo PoR, và chỉ nhìn vào tỷ lệ dự trữ là chưa đủ. Để nhanh chóng nắm bắt các điểm mấu chốt và rủi ro của PoR, bạn có thể theo dõi ba bước chính sau:
- Bước đầu tiên: Xem tổng quan: mở báo cáo và theo dõi tổng tài sản của người dùng, tổng nợ của sàn giao dịch và tỷ lệ dự trữ. Các sàn giao dịch có thể định nghĩa chúng khác nhau, như OKX sử dụng “tài sản tài khoản” và “tài sản ví OKX”, nhưng thực chất thì chúng đều ám chỉ tài sản và nợ của người dùng cũng như của sàn giao dịch. Đừng chỉ tập trung vào kích thước của các con số này, mà hãy xem liệu tỷ lệ dự trữ có bằng hoặc lớn hơn 100% không. Ví dụ, trong báo cáo PoR mà OKX công bố vào tháng 4, tỷ lệ dự trữ BTC là 104%, không chỉ đáp ứng nhu cầu rút tiền hàng ngày của người dùng mà còn có dự trữ dư thừa, cho thấy khả năng chống chịu rủi ro tốt hơn.
- Bước thứ hai: Kiểm tra chi tiết các loại tiền: không phải tất cả các loại tiền đều có độ “ổn định” như nhau. Hãy kiểm tra xem các loại tiền chính thống (BTC, ETH, USDT, USDC, v.v.) có được bao gồm không. Những loại tiền này thường chiếm phần lớn tài sản của người dùng và là chỉ báo cốt lõi về thanh khoản của sàn giao dịch và khả năng kiểm soát rủi ro. Thứ hai, bạn cần xem danh sách chi tiết của từng loại tiền để xác minh tài sản tổng thể của sàn giao dịch có khớp với tổng tài sản của người dùng không.
- Bước thứ ba: Nhận diện các mẹo phổ biến: nhiều sàn giao dịch có các phương thức phân bổ quỹ thông qua địa chỉ liên kết và chuyển lại sau khi PoR được công bố; một lượng lớn “tài khoản nợ” giả được tạo ra để giảm nợ của nền tảng nhằm chứng minh khả năng thanh toán tại một thời điểm nhất định và sau đó quay về hình thức ban đầu. OKX sử dụng công nghệ zk-STARK và mở mã nguồn toàn cầu. Điều này không chỉ ngăn chặn việc giả mạo “tài khoản nợ”, mà còn cho phép người dùng tự xác minh để tránh “báo cáo PoR P-hình” này.
Nếu bạn không có thời gian để xem tất cả dữ liệu, hãy tập trung vào ba chỉ số sau: chúng ta cần ghi nhớ rằng dữ liệu PoR đẹp mắt không phải là điều chính; quan trọng là hiểu khả năng thanh toán và bảo mật của sàn giao dịch.
Tập trung vào sáu dữ liệu quan trọng
- Xem tỷ lệ dự trữ: Liệu PoR có vượt quá 100% hay không. Điều này giống như khi bạn gửi tiền vào ngân hàng, yêu cầu cơ bản bạn là ngân hàng cần phải có đủ tiền để trả lại cho bạn. Tỷ lệ này được gọi là “tỷ lệ dự trữ” (PoR = tài sản nền tảng / tài sản người dùng × 100%). Nếu tỷ lệ là 100%: Nền tảng chỉ giữ đủ tài sản để thanh toán cho người dùng; tỷ lệ lớn hơn 100%: Nền tảng có quỹ đủ và khả năng chống lại rủi ro nhất định.
- Xem các loại tiền trong PoR: Có tất cả các loại tiền chính thống không? Tài sản của chúng ta không chỉ nằm trong một loại tiền. Các loại tiền chính thống như BTC, ETH, USDT và USDC thường chiếm 80% hoặc thậm chí 90% số vị thế của người dùng. Số lượng các loại tiền được bao gồm trong PoR là một chỉ báo quan trọng để đánh giá tính minh bạch và khả năng quản lý tài sản của các sàn giao dịch.
- Độ sạch của dự trữ: Điều này thể hiện tỷ lệ của các loại tiền không phải đồng tiền nền tảng trong tổng dự trữ. Độ sạch là một chiều hướng quan trọng để đo lường chất lượng tài sản của sàn giao dịch, phản ánh giá trị thực, tính thanh khoản và khả năng chống rủi ro của dự trữ.
